ثبت اختراع
پتنت یک حق اختصاصی است که به یک اختراع که عبارت است از یک محصول یا فرایند که راه جدیدی را برای انجام کاری فراهم می کند یا یک راه حل فنی جدید را برای مشکلی ارائه می دهد، داده می شود. یک پتنت، محافظت برای اختراع مالک پتنت را فراهم می کند. حفاظت برای مدت زمان محدودی است که عموما ۲۰ سال می باشد اما بر اساس قوانین کشورها متفاوت است.
محافظت پتنت بدین معناست که اختراع نمی تواند بدون رضایت مالک پتنت ، به صورت تجاری ساخته، مورد استفاده ، توزیع یا فروخته شود. این حقوق پتنت معمولا در دادگاهی اجرا می شوند که در بسیاری از دستگاه ها ، قدرت متوقف کردن تجاوز به حقوق پتنت را دارا می باشند.
طبق تعریف سازمان جهانی مالکیت معنوی، اختراع محصول یا فرایندی است که راه نوینی را جهت انجام کاری ارائه می دهدیا راه حل فنی جدیدی رابرای حل مشکلی خاص پیشنهاد می کند. به عبارت ساده تر اختراع راه حلی است فنی که برای اولین بار جهت حل مشکلی فنی ارائه می گردد.گواهینامه حق امتیاز یا حق ثبت اختراع از سوی دولت کشور مورد تقاضا به مخترع یا نماینده قانونی او اعطا می شود، دارنده گواهینامه حق امتیاز دارای حقی انحصاری برای بهره برداری از اختراع ثبت شده است.

مزایای ثبت اختراع:
– امکان فروش گواهی ثبت اختراع به عنوان حق امتیاز انحصاری تولید
– امکان استفاده از تسهیلات اعطایی بنیاد ملی نخبگان (در صورت برگزیده شدن در جشنواره های مورد تایید آن بنیاد مانند جشنواره رویش)
– امکان استفاده از تسهیلات خدمت سربازی (کسری،گذراندن خدمت در مراکز تحقیقاتی یا نزدیک محل سکونت و …)
– معادل امتیاز با مقاله ISI برای پذیرش، ترفیع و ارتقاء
– سریع تر بودن فرایند ثبت اختراع از چاپ مقاله
– قابلیت ترجمه برای ارائه به دانشگاه ها و سازمان های خارجی
– امکان تاسیس شرکت دانش بنیان دانشگاهی با موضوع اختراع
– الزامی بودن در بسیاری از قراردادهای فروش دانش فنی یا حضور در فن بازار ها
– تاثیر مثبت در دانش بنیان شدن شرکت ها
– امکان شرکت در جشنواره هاو مسابقات ملی و بین المللی اختراعات و نوآوری ها
حق امتیازها به دو نوع حق امتیاز ” محصول” و ” فرایند” تسیم بندی می شوند:
حق امتیاز محصول: یک راه حل تکنولوژیکی است که در یک محصول به کار می رود و صاحبش حق امتیاز منحصر به فردی برای تهیه ، استفاده، فروش و صادر کردن محصولاتی که از آن اختراع استفاده شده را می دهد.
حق امتیاز فرایند: زمانی اعطا می شود که راه حل تکنولوژیکی در یک فرایند تولید استفاده شود و به صاحب آن امتیاز منحصر به فردی جهت استفاده از آن فرایند برای ساخت، استفاده و تجارت محصولات نتیجه شده از آن فرایند را می دهد.
حق امتیاز یا پتنت باید سه معیار نوآوری، تازگی و سودمندی را دارا بوده تا بتوان به آن حق امتیاز گفت:
نوآوری(inventiveness): اختراع مورد نظر نباید برای یک شخص با سطح دانش یا مهارت میانگین در زمینه آن اختراع در همان کشور به ثبت رسیده، مشهود باشد.

تازگی(novelty): درخواست کننده حق امتیاز باید تازگی ادعای خود را نیز ثابت کند. اختراع مورد نظر باید به طور واضح ابتکاری باشد و تا زمان درخواست به صورت بیانی یا نوشته شده (یا در حال استفاده) نباشد.

سودمندی(utility): این نیز باید توسط درخواست کننده ثابت شده که این معنی را می دهد که اختراع مورد نظر باید قابلیت تبدیل به یک محصول یا یک فرایند صنعتی را دارا باشد.

ثبت طرح صنعتی:
به موجب ماده ۲۰ قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری، هرگونه ترکیب خطوط یا رنگ ها و هرگونه شکل ۳ بعدی با خطوط ، رنگ ها و یا بدون آن ، به گونه ای که ترکیب یا شکل یک فراورده صنعتی یا محصولی از صنایع دستی را تغییر دهد ، طرح صنعتی است.
در یک طرح صنعتی تنها دسترسی به یک نتیجه فنی بدون تغییر ظاهری مشمول حمایت از این قانون نمی باشد.

شرایط ثبت طرح صنعتی:
وفق ماده ،۲۱ طرح صنعتی زمانی قابل ثبت است که جدد و یا اصیل باشد. طرح صنعتی زمانی جدید است که از طریق انتشار به طور محسوس و یا از طریق استفاده به هر نحو دیگر قبل از تاریخ تسلیم اظهارنامه یا برحسب مورد قبل از حق تقدم اظهار نامه برای ثبت در هیچ نقطه ای از جهان برای عموم افشا نشده باشد. به همین دلیل، طرح صنعتی می بایست وجه تمایز داشته باشد و ابتکاری باشد.
طرح صنعتی در صورتی اصیل محسوب می شود که به طور مستقل توسط طراح پدید آمده و کپی و تقلید طرح های موجود نباشد، به نحوی که از دید یک کاربر آگاه ، متفاوت از طرح هایی باشد که قبلا در اختیار عموم قرار گرفته است. بر اساس قوانین اکثر کشورها، یک طرح صنعتی می بایست جذاب و چشم نواز باشد.

طرح های صنعتی ذیل قابل حمایت نیستند:
۱- طرح هایی که تنها در نتیجه عملکرد فنی محصول ایجاد می شوند.
۲- آنچه قبلا در فنون و صنایع پیش بینی شده باشد.
۳- طرح های حاوی نماد ها یا نشان های رسمی
۴- طرح هایمخالف نظم عمومی و اخلاق حسنه
از سایر شرایط ثبت طرح صنعتی ” کاربرد صنعتی” است، بدین معنی که یک طرح صنعتی بایستی قابلیت بازتولید به روش صنعتی را داشته باشد.
همچنین بایستی امکان پیاده سازی طرح صنعتی بر روی یک کالای دوبعدی یا سه بعدی وجود داشته باشد.
بررسی، ثبت و انتشار آگهی طرح صنعتی به ترتیب ذیل خواهد بود:
ثبت طرح صنعتی مستلزم تسلیم اظهارنامه به مرجع ثبت است.
اظهارنامه ثبت طرح صنعتی باید در ۲ نسخه و در فرم مخصوص و به زبان فارسی تنظیم شده و پس از ذکر تاریخ ، توسط متقاضی یا نماینده قانونی وی امضاء شود.
اداره مالکیت صنعتی پس از وصول اظهارنامه ، آن را از نظر مطابقت با قانون بررسی می کند و در صورتی که اداره مالکیت صنعتی تشخیص دهد شرایط موضوع رعایت شده است طرح صنعتی را ثبت و آگهی مربوط را منتشر و گواهی ثبت آن را به نام متقاضی صادر می نماید، در غیر این صورت اظهارنامه را مردود اعلام می کند.
ثبت برند که در اسناد قانونی و اصطلاحات ثبتی تحت عنوان ثبت علامت تجاری شناخته می شود ، یکی از مراحلی است که برخی از شرکت ها و سازمان ها برای تحکیم مالکیت معنوی خود روی نام، علامت و طراحی محصولات خود انجام می دهند. اگرچه انجام این فرایند برای شروع قانونی فعالیت کسب و کارها الزامی نیست، اما پیشنهاد می شود بنیان گذاران استارتاپ ها تولید کنندگان محصولات، برای بهبود فعالیت خود در فضای کشور، نسبت به انجام این کاراقدام کنند.
با توجه به اینکه اکثر فعالیت های ثبت و قانونی سازی فعالیت شرکت ها به صورت آنلاین انجام می شود ، نیاز به مراجعه حضوری در این فرایندها به حداقل رسیده است. از طرفی، آموزش های لازم برای انجام این فرایندها ، از طرف سازمان های مسئول و در همان سامانه های ثبت و پیگیری موجود است.
اما چالش موجود پیش روی شرکت ها، نامنظم بودن نسبی آموزش ها و همچنین تاکید بیش از حد آن ها به استندات و اصطلاحات قانونی است که لزوما برای صاحبان استارتاپ ها قابل فهم نیست.